Smakuj życie z Gminą Gaworzyce

O tym jak delektować się życiem w naszej gminie

wiosenne gałązki na tle rzepaku

Gaworzyce - gmina z długą i bogatą historią

pałac w Gaworzycach
Gmina Gaworzyce, choć może niewielka, może niezbyt znana, ma jednak długą i bogatą historię. Krąży tu wiele legend i niesamowitych historii, które nierzadko mają odzwierciedlenie w architekturze albo nawet w ukształtowaniu terenu.

Gmina Gaworzyce, serce Wzgórz Dalkowskich jest idealnym miejscem tzw. weekendowych wycieczek. Szczególnie polecamy te rowerowe lub piesze. Obcowanie z przyrodą przynosi wiele przyjemności, podobnie jak odkrywanie niesamowitych miejsc, a tych jest wiele...

Na terenie naszej gminy znajduje się najstarsze na Śląsku ślady osadnictwa średniowiecznego plemienia Dziadoszan, datowane przez historyków na VI-VII wiek. Grodzisko to znajduje się w obrębie miejscowości Gostyń. Na uwagę  zasługłują również piękne kościoły: w Kurowie Wielkim, Kłobuczynie oraz Gaworzycach.

Unikatami na skalę Dolnego Śląska jest Mauzoleum Rodziny von Tschammer w Gaworzycach oraz wieża mieszkalna w Dalkowie.

stara pocztówka Gaworzyc

Miejscowość Gaworzyce jest starą osadą, położoną na południowym krańcu zachodniego odcinka Wzgórz Dalkowskich. W okolicy wsi występują ślady rudy darniowej. Na południe od wsi rozległe moczary i torfowiska w dorzeczu Małej Szprotawy (Przemkowski Park Krajobrazowy, Rezerwat Przyrody Przemkowskie Bagna). Wieś wspomniana w dokumentach w 1157 r., z czasów walk z cesarzem niemieckim Fryderykiem Barbarossą. Bolesław Kędzierzawy ustawił tu mianowicie wojowników ruskich, by zatrzymać pochód cesarza.

W średniowieczu Gaworzyce były typową osadą targową. W tej epoce stanowiły jedną z najbogatszych wsi okolic Głogowa.

W 1331 r. Gaworzyce były własnością klasztoru w Lubiążu a od 1341 r. - miasta Głogowa. Kościół św. Barbary wymieniają rejestry kościelne biskupstwa wrocławskiego z 1366 r. W XV w. przebudowany przy użyciu kamienia polnego i cegieł na narożnikach ścian.

Bunt chłopów

W 1604 r. w Gaworzycach wybuchły rozruchy chłopskie. Właściciel wsi, Niemiec, mimo sprzeciwu chłopów kazał wybudować na gromadzkim pastwisku nowy folwark. Skarga chłopów do władz wyższych została odrzucona. Pewnej nocy ktoś podpalił wiejski spichlerz, który spłonął doszczętnie. Wśród chłopów rozeszła się wieść, że spalił go sam właściciel wsi, chcąc się zemścić na chłopach. Gdy chłopi przyjęli groźną postawę Niemiec wezwał pomoc. Przybyło 150 zbrojnych  z Głogowa oraz sąsiednich miast. Chłopi okopali się na cmentarzu kościelnym i zaopatrzyli nawet w moździerze. Po pewnym czasie Głogowianie odstąpili od walki, twierdząc, że chłopm dzieje się krzywda. Naprężona sytuacja we wsi trwała kilka miesięcy. W grudniu tegoż roku najechało na Gaworzyce 80 zbrojnych. Chłopi szybko zorganizowali obronę i napastników odpędzili, a właściciel wsi uciekł do Polkowic. Gdy pewnej nocy zamordowano sołtysa Gaworzyc, wzburzenie wzrosło. Chłopi odrzucli wysłanników feudala, napdali na jego pałac, splądrowali i zburzyli go oraz znieśli zabudowania spornego folwarku. Niepokoje ciągnęły się lata. W 1607 r. przysłano do Gaworzyc 500 Węgrów, którzy nocą napadli na wieś. Doszło do krwawej walki. Wielu chłopów uciekło do sąsiednich wsi, a wielu ujęto. Węgrzy splądrowali wieś, dopuszczając się grabieży i gwałtów. W walce padło 12 chłopów. Oficerów, którzy przybyli po tej walce z Gaworzyc do Głogowa, obrzucono kamieniami. W 1642 r. szwedzki gen. Torstenson z 1000 żołnierzy napada wieś.

Pałac w Gaworzycach

Pałac w miejscu renesansowego dworu wzniesionego w latach 1600-1620. Przebudowany w latach 1715-1721 i w 1858 roku. Zachowały się elementy wystroju wnętrz z przeszklonym dziedzińcem.

Obecnie pałac i park wokół niego są pięknie odnowione, już mieści się tutaj Dom Kultury "Jowisz".

pałac w gaworzycach - siedziba urzędu. widok z zewnątrz
Kościół pw. Św. Barbary w Gaworzycach

Kościół pod wezwaniem św. Barbary pochodzi z XIV wieku. Na początku XVI wieku dostawiono wieżę kutą w piaskowcu. W kościele znajduje się chrzcielnica z 1705 roku i dwa boczne ołtarze z 1717 roku.

Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej wzniesiono na przełomie XVIII i XIX wieku w stylu neogotyckim. Do 1945 roku odprawiano w nim nabożeństwa ewangelickie. Przed Kościołem pomnik Św. Jana Pawła II.

na zdjęciu kościół pw. św. Barbary w Gaworzycach z lotu ptaka
Mauzoleum rodziny von Tschammer (obok Kościoła pw. Św. Barbary)

W ostatnich latach XVIII wieku, głównie dla uczczenia założyciela majoratu gaworzyckiego Georga Ernesta Augusta Freyherr von TschamMerA, wybudowano w sąsiedztwie kościoła z XIV wieku mauzoleum rodziny von Tschamer.

Jest to unikatowy zabytek klasycystycznej architektury. Mauzoleum wybudowano w formie cylindrycznej bryły. Ściany i kopuła wykonano z cegły i nakrytodrewnianym hełmem wspartym na 17 kolumnach. Wewnątrz znajdują się polichromie oraz sarkofag i epitafia nagrobne.

Na zdjęciu budynek zabytkowego mauzoleum w Gaworzycach
29 gru 2020 06:12
Joanna Brodowska
wydrukuj